Thực trạng và giải pháp thu nợ thuế trên địa bàn Hà Nội

Thực hiện Luật quản lý thuế, cơ quan thuế tổ chức quản lý theo chức năng và áp dụng cơ chế tự khai, tự tính, tự nộp thuế đối với người nộp thuế (NNT). Chức năng quản lý nợ (QLN) và cưỡng chế nợ (CCN) thuế là một trong các chức năng của luật qui định. Bộ máy QLN của Cục Thuế Thành phố Hà Nội được thực hiện thông suốt từ Cục xuống tới 29 Chi cục Thuế. Công tác QLN được phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận chức năng với mục tiêu đảm bảo thu và đôn đốc thu nợ thuế vào ngân sách Nhà nước (NSNN); đồng thời tạo điều kiện thuận lợi, phục vụ NNT ngày càng tốt hơn. Với bộ máy hiện tại, công tác QLN đã phát huy được hiệu quả góp phần cho Cục Thuế luôn hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao. Tuy nhiên những năm gần đây, do nhiều yếu tố khách quan nên số nợ đọng thuế vẫn tăng.

Nguyên nhân chủ yếu nợ đọng thuế: Nhận thức về trách nhiệm và nghĩa vụ nộp thuế của một số NNT chưa cao, chưa tự giác. Công tác tuyên truyền, phê phán chưa thường xuyên nên tạo sự không bình đẳng giữa NNT tốt và NNT chây ỳ nợ đọng thuế. Mạng công nghệ thông tin cập nhật dữ liệu của NNT chưa kịp thời. NNT nộp sai mục lục ngân sách, sai mã số thuế còn nhiều diễn ra thường xuyên liên tục. Số bộ phận không nhỏ còn chây ỳ, dây dưa, chiếm dụng tiền thuế; có khi còn suy tính do tỷ lệ phạt chậm nộp thuế trên ngày thấp (0,05% ngày); có giai đoạn thấp hơn lãi suất vay ngân hàng. Sự kết hợp của các cơ quan Thuế, Ngân hàng, Công an và các cấp Chính quyền trong công tác thu nợ chưa hiệu quả. Chế tài liên quan đến công tác CCN chưa đủ mạnh để răn đe các vi phạm nợ thuế. Hơn nữa, những năm gần đây kinh tế thế giới suy thoái, khủng hoảng tài chính toàn cầu nên tình hình trong nước diễn biến phức tạp, Nhà nước áp dụng các chính sách kìm chế lạm phát, thắt chặt tín dụng và quản lý chi tiêu công nên dẫn đến NNT gặp nhiều khó khăn về huy động vốn. Các doanh nghiệp xuất khẩu cũng không được đối tác thanh toán kịp thời nên không có nguồn thanh toán nợ. Chính sách miễn, giãn, giảm thuế thuộc đối tượng, nhưng không kê khai giãn giảm, cũng không nộp thuế và NNT không thuộc đối tượng cũng kê khai, khi kiểm tra lại không nộp ngay. Có những đơn vị dựa vào các chính sách hỗ trợ của Chính phủ, khi hết thời hạn được gia hạn nhưng vẫn không việc thực hiện kê khai nộp thuế. Thị trường bất động sản trầm lắng, nhiều đơn vị không ký được hợp đồng; nhiều đơn vị xây lắp không được thanh toán kịp thời; chi phí giải phóng mặt bằng và xây dựng cơ sở hạ tầng lớn, ngân hàng hạn chế cho vay... nên khối xây dựng cơ bản nợ tăng nhanh; việc giao đất, giải phóng mặt bằng chậm cũng là nguyên nhân nợ đọng thuế. Nói chung nợ đọng thuế là trách nhiệm chính thuộc về NNT.

Các giải pháp và kết quả QLN: Các khoản nợ thuế đã được Cục Thuế TP Hà Nội quản lý và phân loại trên hệ thống. Ngay đầu năm, Cục Thuế giao chỉ tiêu thu nợ ít nhất là 80% trên tổng số nợ có khả năng thu đến từng đơn vị, từng cán bộ thuế QLN và gắn kết quả thu nợ làm căn cứ bình xét thi đua. Xây dựng kế hoạch và chỉ đạo các đơn vị tăng cường các biện pháp đôn đốc thu nợ và CCN thuế theo quy trình. Triển khai đồng bộ các giải pháp: rà soát 100% nợ đọng, phân loại đến từng NNT; thường xuyên đối chiếu nợ nhằm tránh nợ sai, nợ ảo; đối với số nợ không còn đối tượng thu (bỏ trốn, mất tích) thì lập hồ sơ trình cấp thẩm quyền khoanh hoặc xoá nợ khi có chính sách; nợ thông thường thì lập kế hoạch thu ngay: gọi điện, mời lên làm việc, thuyết phục; phát hành 100% thông báo đến đối tượng nợ để đôn đốc thu; đối với nợ chây ỳ, nợ lớn do tài chính khó khăn thì mời lên lập biên bản yêu cầu nộp. Đối trường hợp chây ỳ, khó thu thực hiện CCN thuế: báo cáo UBND các cấp để chỉ đạo các cơ quan chức năng phối hợp trong việc thực hiện các biện pháp CCN thuế; đôn đốc tiền truy thu theo kết luận của các cơ quan kiểm toán, thanh tra; nếu cố tình chây ỳ thì CCN bằng lệnh thu; thực hiện trích thu qua việc hoàn thuế; phong tỏa các tài khoản. Thành lập các đội liên ngành kiểm tra đôn đốc thu hồi nợ đọng và CCN.

Phương hướng công tác quản lý nợ thuế: Trước tình trạng số thu khó khăn năm 2012, Cục Thuế đã thành lập Ban chỉ đạo đôn đốc thu nộp NSNN do đồng chí Cục trưởng làm trưởng ban. Đặc biệt, thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ và kế hoạch của UBND Thành phố về việc điều hành thực hiện nhiệm vụ tài chính NSNN những tháng cuối năm 2012, Cục Thuế xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện. Cục trưởng là thành viên Ban chỉ đạo điều hành của Thành phố. Các quận, huyện, thị xã thành lập Ban chỉ đạo do Phó Chủ tịch làm Trưởng ban. Ban chỉ đạo đã triển khai các biện pháp đôn đốc thu nợ thuế và đã thành lập thêm 65 đoàn kiểm tra đôn đốc thu các đơn vị có số nợ thuế lớn (ngoài 237 đoàn kiểm tra theo kế hoạch từ đầu năm). Sau hơn một tháng đã kiểm tra đôn đốc thu 4.851 lượt doanh nghiệp và đã có 1.896 doanh nghiệp nộp hơn 420 tỷ đồng nợ thuế, nâng số thu nợ 9 tháng đầu năm 2012 đạt 75% kế hoạch. Công tác QLN của Cục Thuế đã đi vào nề nếp, NNT đã có ý thức hơn trong thực hiện nghĩa vụ nộp thuế. Trong những tháng cuối năm, Cục Thuế tập trung chỉ đạo quyết liệt, triển khai đồng bộ những giải pháp đôn đốc thu hồi nợ đọng thuế để phấn đấu đến 31/12/2012 số thuế nợ chiếm tỷ trọng dưới 5% so tổng số thu (trừ dầu, tiền sử dụng đất).

Để phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ công tác thuế năm 2012 ở mức cao nhất, Cục Thuế tập trung chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ 12 biện pháp, giải pháp công tác thuế; đặc biệt tăng cường công tác QLN và CCN. Tăng cường chỉ đạo các đơn vị tiếp tục giao chỉ tiêu thu nợ hàng tháng đến từng bộ phận, từng cán bộ thuế, giám sát việc kê khai thuế của NNT và đôn đốc thu, hạn chế thấp nhất các khoản nợ mới phát sinh. Phân loại nợ, phân tích số nợ thực tế; đánh giá tính chất, mức độ, nguyên nhân nợ của từng NNT, nhất là khối xây dựng cơ bản liên quan đến vốn ngân sách. Đối chiếu, điều chỉnh ngay số nợ sai sót do nhầm mục, tiểu mục để tránh nợ sai, nợ ảo. Ban hành 100% thông báo nộp tiền nợ thuế, tiền phạt chậm nộp số thuế nợ đến từng NNT; trích tiền từ tài khoản của người nợ thuế. Phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện CCN đối với những trường hợp cố tình chiếm dụng tiền thuế và các khoản thu liên quan đến đất. Phối hợp với các phương tiện thông tin đại chúng thông báo những NNT cố tình dây dưa nợ thuế, nợ thuế lớn, thời gian nợ thuế kéo dài. Ban chỉ đạo các cấp tiếp tục thực hiện các biện pháp đôn đốc thu; thành lập thêm các đoàn kiểm tra đốc thu và kết hợp với kiểm tra kê khai thuế, kiểm tra sổ sách kế toán nhằm phát hiện, khai thác thêm nguồn thu.