Ninh Bình: giải pháp nào chống thất thu thuế trong lĩnh vực xây dựng cơ bản ?

Những năm gần đây, nhờ tập trung chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thủ tục hành chính, giao đất, cho thuê đất, giải phóng mặt bằng, cải thiện môi trường đầu tư nên huy động vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) ở tỉnh ta tăng nhanh, số thu trong lĩnh vực này năm sau cao hơn năm trước, chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng số thu thuế, phí hàng năm. Dù vậy, thu thuế trong lĩnh vưc XDCB chưa tương xứng với nguồn vốn đầu tư phát triển. Ngoài khó thu thuế XDCB ở các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh nhất là thu xây dựng nhà ở tư nhân, kết quả thu thuế đầu tư XDCB từ nguồn ngân sách nhà nước còn nhiều khe hở để nhà thầu trốn tránh trách nhiệm, nghĩa vụ liên quan.

Qua công tác thanh tra thuế cho thấy: Một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực XDCB không đăng ký nộp thuế; đăng ký nộp thuế nhưng không kê khai nộp đủ số thuế phát sinh; không cấp hoặc không cấp đủ hoá đơn cho chủ đầu tư trong khi công trình đã nghiệm thu; chấp hành không đúng, đủ luật kế toán dẫn đến xác định thiếu số thuế phải nộp…Nguyên nhân dẫn tới tình trạng nêu trên, là lợi dụng văn bản cho phép doanh nghiệp được kê khai, đăng ký nộp thuế tại địa bàn đơn vị đóng trụ sở; hồ sơ đề nghị thanh toán vốn đầu tư không quy định thủ tục về xác định nghĩa vụ thuế như hoá đơn, chứng từ nộp thuế, dấn đến doanh nghiệp lợi dụng không xuất hoá đơn hoặc chậm xuất hoá đơn, không kê khai nộp thuế; giữa các ngành liên quan thiếu cơ chế trao đổi thông tin, phối hợp chặt chẽ trong quản lý, sử dụng, thanh toán vốn đầu tư xây dựng nên các nhà thầu chậm kê khai nộp thuế, trốn tránh nghĩa vụ liên quan. Cán bộ ngành thuế Ninh Bình cho biết quản lý các đơn vị có trụ sở ở tỉnh đã khó, kiểm soát các công trình doanh nghiệp tỉnh ngoài vào tỉnh ta thi công còn khó hơn nhiều bởi hầu hết các đơn vị này không có chi nhánh tại tỉnh Ninh Bình và trên công trường khó nắm được người có đầy đủ tư cách pháp nhân làm đại diện. Doanh nghiệp, cơ sở cung ứng vật tư tư nhân tìm mọi cách khất lần, thậm chí không có hoá đơn giá trị gia tăng, cơ quan chuyên môn buông lỏng kiểm soát trước khi thanh toán vốn cũng tạo điều kiện thuận lợi cho nhà thầu, doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh trốn thuế, tâm lý “khoán trắng” nhiệm vụ quản lý thuế cho ngành Thuế cũng làm gia tăng thất thu thuế trong lĩnh vực XDCB, sự phối hợp giữa cơ quan Thuế với các cấp, các ngành chưa thưòng xuyên chặt chẽ, thiếu đồng bộ; việc phát hiện, xử lý các sai phạm chưa kịp thời, cương quyết.

Khắc phục tình trạng trên, Cục Thuế tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh ra Quyết định số 202/QĐ-UBND ngày 24/3/2011 về việc phê duyệt Đề án tăng cường công tác quản lý, chống thất thu thuế trong lĩnh vực XDCB và khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Theo đó, giải pháp chống thất thu thuế XDCB là: Tăng cường công tác tuyên truyền chính sách pháp luật thuế, chú trọng đến nghĩa vụ và quyền lợi của người nộp thuế trên nhiều kênh thông tin, nhiều hình thức đa dạng, tuyên truyền từ cơ sở thông qua trưởng thôn, tổ trưởng dân phố, các đoàn thể, các tổ chức quần chúng. Các chủ đầu tư, Ban quản lý dự án (Ban QLDA) có trách nhiệm đôn đốc, yêu cầu nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, tổ chức nghiệm thu, thanh toán ngay khi có khối lượng hoàn thành. Khi giải ngân, thanh toán vốn phải yêu cầu đơn vị thi công xuất hoá đơn GTGT theo quy định, làm cơ sở cho cơ quan Thuế các cấp thu thuế đối với hoạt động XDCB.

Đối với chủ thầu ngoài tỉnh: Các chủ đầu tư, Ban QLDA có trách nhiệm yêu cầu nhà thầu đến cơ quan thuế để đăng ký nộp thuế chậm nhất sau 30 ngày kể từ ngày ký kết hợp đồng xây dựng công trình. Gửi hợp đồng, quyết định giao thầu hoặc chỉ định thầu (bản chụp) cho Cục Thuế để quản lý việc đăng ký, kê khai, nộp thuế. Khi nhận được hồ sơ đề nghị thanh toán vốn, chủ đầu tư, Ban QLDA có trách nhiệm thẩm định, xác định giá trị được nghiệm thu, thanh toán; đồng thời yêu cầu nhà thầu viết hoá đơn tương ứng với giá trị được nghiệm thu, thanh toán, kê khai nộp thuế, theo tỷ lệ do Bộ Tài chính quy định và chỉ xác nhận hồ sơ nghiệm thu, thanh toán vốn khi nhà thầu xuất trình chứng từ nộp thuế GTGT đối với hoạt động XDCB vãng lai vào NSNN. Trường hợp trong hồ sơ đề nghị thanh toán vốn chưa có chứng từ nộp thuế, Kho bạc Nhà nước các cấp, các tổ chức tín dụng có trách nhiệm khấu trừ thuế nộp vào ngân sách trước khi giải ngân thanh toán vốn theo tỷ lệ do Bộ Tài chính quy định, đồng thời thông báo cho Cục Thuế tỉnh để tổng hợp báo cáo UBND tỉnh.

Đối với nhà thầu có trụ sở trong tỉnh: Sau khi nhận và thẩm định hồ sơ đề nghị thanh toán vốn, Chủ đầu tư, Ban QLDA có trách nhiệm yêu cầu nhà thầu xuất hoá đơn GTGT tương ứng với khối lượng hoàn thành, nghiệm thu thanh toán. Chỉ xác nhận hồ sơ nghiệm thu thanh toán để giải ngân vốn khi nhà thầu xuất hoá đơn GTGT theo quy định. Kho bạc Nhà nước, Ngân hàng phát triển, các ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng trên địa bàn chỉ thanh toán, giải ngân vốn đầu tư xây dựng khi nhà thầu xuất trình hoá đơn GTGT. Các trường hợp cố tình không xuất hoá đơn khi thực hiện khấu trừ trên giá trị thanh toán (chưa có thuế GTGT) để nộp thuế GTGT vào NSNN theo tỷ lệ 10% đối với dự án chịu thuế suất 10%, hoặc 5% đối với dự án chịu thuế suất 5%. Đối với các công trình không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT phải có xác nhận của cơ quan Thuế. Đồng thời thông báo cho Cục Thuế để tổng hợp báo cáo UBND tỉnh.

Đối với các tổ đội, cá nhân kinh doanh xây dựng nhà ở khu dân cư: UBND xã, phường, thị trấn thực hiện việc thu thuế trên cơ sở uỷ nhiệm thu của Chi cục Thuế. Thông qua công tác quản lý, cử cán bộ thường xuyên bám sát địa bàn, phối hợp với các hộ gia đình xây dựng nhà ở, yêu cầu tổ, đội, cá nhân kinh doanh xây dựng kê khai thuế, tính thuế, nộp thuế (nếu có phát sinh) vào NSNN. Chi cục Thuế ký hợp đồng uỷ nhiệm thu, hướng dẫn nghiệp vụ về tính thuế cho cán bộ uỷ nhiệm thu, đôn đốc thu nộp và quyết toán thuế theo hợp đồng uỷ nhiệm thu đã ký.

Chống thất thu thuế trong lĩnh vực XDCB phải có sự phối hợp đồng bộ, đầy trách nhiệm của các ngành trong tỉnh với ngành Thuế như: Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND các huyện, thị xã, thành phố. Ngành Thuế đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc kê khai, nộp thuế của các nhà thầu. Đối với những doanh nghiệp chưa tự giác, thực hiện tốt nghĩa vụ, trách nhiệm liên quan, cơ quan quản lý nhà nước thông báo công khai để các chủ đầu tư biết, xem xét lại năng lực tài chính của các nhà thầu, kiên quyết loại ra khỏi danh sách dự thầu các công trình xây dựng đối với những doanh nghiệp cố tình dây dưa, trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế./.