Mấy vấn để trao đổi về chính sách thuế GTGT

Như chúng ta đã biết, thuế giá trị gia tăng (GTGT) là một loại thuế gián thu điển hình mang tính trung lập cao. Tại mỗi khâu của quá trình sản xuất, khoản thuế phải nộp được chuyển sang khâu tiếp theo cho đến người tiêu dùng cuối cùng. Như vậy, thuế GTGT thực tế không ảnh hưởng nhiều đến quyết định trong SXKD của doanh nghiệp. Trên lý thuyết là vậy, nhưng nếu như một trong các khâu này bị đứt đoạn, tức là có trường hợp nào đó được liệt vào đối tượng không chịu thuế GTGT thì ưu điểm tránh đánh thuế trùng lắp không còn ý nghĩa nữa. Khi đó doanh nghiệp không phải kê khai nộp thuế GTGT đầu ra đối với hàng hoá, dịch vụ thuộc diện không chịu thuế, nhưng cũng không được kê khai khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Điều đó khiến cho việc dự đoán những tác động của thuế đối với hoạt động của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Vì thế, các đối tượng không chịu thuế GTGT chỉ giới hạn trong một số ít các trường hợp. Mặt khác, trong các văn bản hướng dẫn về thuế GTGT trước đây chưa quy định cụ thể đối với một số trường hợp như: sản phẩm là giống cây trồng; kinh doanh chứng khoán; dịch vụ y tế; vệ sinh công cộng v.v..Về căn cứ tính thuế cũng còn nhiều bất cập như giá tính thuế GTGT đối với một số hàng hoá mang tính đặc thù: vừa chịu thuế nhập khẩu, thuế TTĐB vừa chịu thuế Bảo vệ môi trường; hàng hoá, dịch vụ (kể cả mua ngoài hoặc do cơ sở kinh doanh tự sản xuất) dùng để trao đổi, biếu, tặng, cho, trả thay lương; giá tính thuế đối với dịch vụ lữ hành; kinh doanh bất động sản v.v.. Về thuế suất thuế GTGT cũng còn nhiều loại hàng hoá, dịch vụ cũng cần được điều tiết ở mức thấp để khuyến khích như: dịch vụ thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật, văn hóa, giải trí, hội nghị, khách sạn, đào tạo, quảng cáo, du lịch lữ hành;dịch vụ thanh toán qua mạng, dịch vụ số hóa hoặc một số sản phẩm nông nghiệp trước đây chưa quy định cụ thể. Từ những bất cập nêu trên, việc thực thi chính sách thuế GTGT gặp không ít những khó khăn. Nhiều địa phương thực hiện còn lúng túng, đôi khi cùng loại hàng hoá, dịch vụ còn áp dụng các mức thu khác nhau gây bức xúc cho người nộp thuế.

Để thực hiện chiến lược cải cách hiện đại hoá hệ thống thuế giai đoạn 2011 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và tháo gỡ những vướng mắc về thuế GTGT nảy sinh trong thời gian qua. Ngày 11/01/2012 Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 06/2012/TT-BTC (TT 06) hướng dẫn thi hành Nghị định số 123/2008/NĐ-CP ngày 08/12/2008 và Nghị định số 121/2011/NĐ-CP ngày 27/12/2011 của Chính phủ về thuế GTGT.

Thông tư 06 sửa đổi, bổ sung thêm về đối tượng không chịu thuế GTGT đối với hàng hoá, dịch vụ không chịu thuế GTGT như: Dịch vụ cấp tín dụng do các tổ chức tín dụng cung ứng; dịch vụ chữa bệnh (theo quy định của Bộ Y tế); Dịch vụ cho khách hàng vay tiền để thực hiện giao dịch ký quỹ, ứng trước tiền bán chứng khoán; Hoạt động cung cấp thông tin, tổ chức bán đấu giá cổ phần của các tổ chức phát hành, hỗ trợ kỹ thuật phục vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến của Sở Giao dịch chứng khoán; Hoạt động thu, dọn, vận chuyển, xử lý rác và chất phế thải; thoát nước, xử lý nước thải; bơm hút, vận chuyển và xử lý phân bùn, bể phốt; thông tắc công trình vệ sinh, hệ thống thoát nước thải; quét dọn nhà vệ sinh công cộng; duy trì vệ sinh tại các nhà vệ sinh lưu động và thu gom, vận chuyển xử lý chất thải khác; Hoạt động dạy học các cấp từ mầm non đến trung học phổ thông; Tàu bay (kể cả động cơ tàu bay), giàn khoan, tàu thuỷ thuộc loại trong nước chưa sản xuất được nhập khẩu tạo TSCĐ, thuê của nước ngoài sử dụng cho SXKD.

Trong TT 06 lần này cũng quy định thêm một số trường hợp không phải kê khai thuế GTGT như: Hàng hoá, dịch vụ được NNT tại Việt Nam cung cấp ở ngoài Việt Nam; Các khoản thu về bồi thường, tiền thưởng, tiền hỗ trợ nhận được, tiền chuyển nhượng quyền phát thải và các khoản thu tài chính khác; Tổ chức, cá nhân SXKD tại Việt Nam mua dịch vụ của tổ chức nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam. Tổ chức, cá nhân không kinh doanh, không phải là người nộp thuế GTGT khi bán tài sản.TSCĐ đang sử dụng, đã thực hiện trích KH khi điều chuyển theo giá trị ghi trên sổ sách kế toán giữa cơ sở kinh doanh và các đơn vị thành viên; Doanh thu hàng hoá, dịch vụ và doanh thu hoa hồng đại lý được hưởng từ hoạt động đại lý bán hàng hoá, dịch vụ thuộc diện không chịu thuế GTGT.

Về giá tính thuế GTGT, trong TT 06 quy định mới đối với hàng hóa chịu thuế bảo vệ môi trường; Hàng hoá nhập khẩu thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB; Hàng hóa, dịch vụ dùng để trao đổi, biếu, tặng, cho, trả thay lương; Sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ tiêu dùng nội bộ; Hoạt động kinh doanh bất động sản; Dịch vụ du lịch theo hình thức lữ hành, hợp đồng ký với khách hàng theo giá trọn gói..

Trong thời gian qua, việc xây dựng hệ thống chính sách thuế thường chú trọng nhiều đến mục tiêu tài chính (do áp lực của việc thoã mãn nhu cầu chi NSNN) và mục tiêu kinh tế (do yêu cầu phát triển kinh tế trong nước và xu thế hội nhập với nền kinh tế khu vực cũng như thế giới). Mục tiêu xã hội lại được thực hiện bằng cách lồng ghép trong chính sách thuế làm mất đi tính trung lập. Tính công bằng thực hiện tương đối ổn định giữa các thành phần kinh tế trong nước nhưng lại thường không ổn định khi thực hiện giữa các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài (do hiệu quả thu hút vốn đầu tư nước ngoài giảm). Vì vậy chính sách thuế thường xuyên thay đổi về thuế suất, hệ thống thuế suất khá phức tạp. TT 06 cũng bổ sung thêm thuế suất thuế GTGT 0% đối với hàng hoá xuất khẩu tại chỗ; Vận tải quốc tế.

Về phương pháp tính thuế đây là yếu tố quyết định đến việc thuế tính có bị trùng lắp, chồng chéo hay không. Hiện nay, ở nước ta đang thực hiện hai phương pháp tính thuế là phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp. TT 06 đã bổ sung thêm đối tượng áp dụng phương pháp tính trực tiếp trên GTGT gồm cả tổ chức, cá nhân nước ngoài kinh doanh không theo Luật Đầu tư; Các tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp hàng hoá, dịch vụ để tiến hành hoạt động tìm kiếm thăm dò, phát triển và khai thác mỏ dầu, khí đốt; Hoạt động kinh doanh mua bán, vàng, bạc, đá quý.

Về Khấu trừ, kê khai, hoàn thuế GTGT dù đã qua một thời gian thực hiện không phải là ngắn nhưng những bất cập về khấu trừ, kê khai, hoàn thuế GTGT vẫn đang được rất nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân quan tâm. Trước đây vẫn tồn tại một số điểm có quy định trái ngược nhau làm cho đối tượng nộp thuế không biết phải làm như thế nào? TT 06 đã cố gắng khắc phục những tồn tại đó.

Đã nhiều năm kể từ khi cải cách thuế Việt Nam được tiến hành, bên cạnh những thành tựu đạt được thì các hạn chế vẫn tồn tại. Việc sửa đổi, bổ sung về thuế GTGT lần này sẽ góp phần tháo gỡ những khó khăn vướng mắc cho cả Người nộp thuế và cơ quan quản lý thuế, dần đáp ứng ngày càng tốt hơn trong tiến trình đổi mới của đất nước./.