"Cuộc chiến" về giá tính thuế theo GATT bắt đầu

kế toán hà nội - công ty dịch vụ kế toán hà nội đã phát triển như thế nào - kế toán 247, dịch vụ kế toán, đào tạo kế toán, tin tức kế toán

Suốt buổi sáng 9/5, các DN xuất nhập khẩu ôtô, xe máy và đại diện của Tổng cục Hải quan đã "giằng co" về việc truy thu thuế nhập khẩu ôtô, xe máy. Cuộc họp kết thúc với những kết luận chưa ngã ngũ và nỗi bức xúc của các DN. Đây là "phát súng" đầu tiên nổ ra sau thời điểm 1/10/2004, khi Việt Nam chính thức bãi bỏ bảng giá tính thuế tối thiểu, áp dụng Hiệp ước chung về thuế quan và mậu dịch (GATT).

Bà Đặng Thị Bình An - Phó tổng Cục trưởng Tổng Cục Hải quan cho biết, theo GATT, tất cả hàng hoá nhập về Việt Nam từ tháng 10/2004 đều áp dụng thuế suất tính theo giá hợp đồng thay vì sử dụng bảng giá tối thiểu như trước. Tuy nhiên, sau vài tháng, cơ quan Thuế và Hải quan cho rằng một số DN có hiện tượng khai man giá trị hợp đồng. Giá trên hợp đồng thấp hơn giá trị thật. Do đó, cơ quan Thuế và Hải quan tuyên bố rà soát lại và truy thu thuế đối với 23 trong số gần 50 DN nhập khẩu ôtô, xe máy tại Việt Nam. Theo thông báo của cơ quan Thuế, hầu hết các DN đều bị truy thu thuế nhập khẩu với số tiền từ vài tỷ lên tới gần 13 tỷ đồng. Các DN này sau đó đã gửi đơn khiếu nại đến các cơ quan chức năng và sáng 9/5, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức Hội nghị về giá tính thuế nhập khẩu ôtô giữa hơn 20 DN bị truy thu thuế với đại diện Tổng cục Hải quan.

DN: "Chúng tôi phải giải thể mất!"

kế toán hà nội - công ty dịch vụ kế toán hà nội đã phát triển như thế nào - kế toán 247, dịch vụ kế toán, đào tạo kế toán, tin tức kế toán
Mang đến Hội nghị bản báo cáo 5 trang, ông Bùi Huy Thức - Giám đốc Chi nhánh công ty xuất nhập khẩu Thiết bị toàn bộ và Kỹ thuật (TECHNOIMPORT) tại Hải Phòng - rất bức xúc với Hải quan. Ông cho biết: "Chi nhánh chúng tôi đã tiến hành nhập khẩu 45 xe nguyên chiếc từ 5 - 8 chỗ ngồi cuối năm 2004 qua cảng Hải Phòng. Khi hàng về cảng, chúng tôi đã mở 16 tờ khai tại Chi cục Hải quan Hưng Yên (trong khoảng thời gian từ 06/12/2004 đến 05/1/2005) và 8 tờ khai tại Chi cục Hải quan khu vực I - Cục Hải quan Hải Phòng (từ 8/1 đến 28/1/2005).

Các khoản thuế chính thức theo thông báo của Hải quan, chúng tôi đã nộp hết nên đã được Hải quan cấp Giấy chứng nhận nguồn gốc xe. Số xe nhập về đã được bán hết. Tuy nhiên, Hải quan đã có văn bản yêu cầu chúng tôi thực hiện tham vấn trực tiếp vào ngày 6/1/2005 tại Chi cục Hải quan Hưng Yên đối với 2 tờ khai đăng ký tại đây ngày 28/12/04 và ngày 27/1/05. Tiếp đó là tham vấn tại Cục Hải quan Hải Phòng - phòng TGTT đối với 4 tờ khai đăng ký tại Chi cục Hải quan Hưng Yên ngày 4 - 5/1/05.
Bắt đầu từ ngày 4/4/2005 Cục Hải quan Hải Phòng liên tục ra các thông báo kết quả tham vấn trị giá tính thuế, bác bỏ trị giá khai báo. Trên cơ sở này các Chi cục Hải quan Hưng Yên, Chi cục Hải Quan khu vực I - Cục Hải quan Hải Phòng liên tiếp ra các quyết định điều chỉnh tăng thuế đối với 6 tờ khai đã được tham vấn và các tờ khai khác chưa được tham vấn, truy thu tổng cộng số thuế lên đến gần 13 tỷ VND".


kế toán hà nội - công ty dịch vụ kế toán hà nội đã phát triển như thế nào - kế toán 247, dịch vụ kế toán, đào tạo kế toán, tin tức kế toán
Ông Nguyễn Khánh Ngọc - Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, chuyên gia pháp luật về WTO và thương mại quốc tế:

"Trong khuôn khổ xác định giá tính thuế, Việt Nam hiện có rất nhiều văn bản. Cùng một lô hàng, nếu áp dụng theo luật Hải quan và Luật Xuất nhập khẩu hoặc theo các quy định hội nhập của WTO thì giá tính thuế lại... khác nhau. Theo các quy định để vào WTO, gía trị giao dịch là giá trị hàng đầu để tính thuế. Trong khi đó, luật Hải quan và Luật XNK dẫn đến sự không thống nhất về thuế trong quá trình áp dụng.

Bên cạnh đó, sức ép từ thu ngân sách tương đối lớn đối với ngành Thuế và Hải quan. Hệ thống pháp luật của WTO quá phức tạp và mới lạ với Việt Nam. Các DN và cả cơ quan Nhà nước đều cần nghiên cứu kỹ mới có thể áp dụng thống nhất".

Ông Anh Dũng, đại diện Công vật tư và thiết bị toàn bộ - Bộ Công Nghiệp: "Cách tính giá của DN và Nhà nước cũng còn nhiều bất đồng. Ví dụ, DN tôi nhập xe máy từ châu Âu. Nhưng chính tại châu Âu, các đại lý cấp 1, 2 và 3 lại có đến 3 giá xe khác nhau. Nếu Hải quan áp giá theo một đại lý nào hoặc lấy giá trên mạng Internet đều chưa thể tin được đó là giá chuẩn".

kế toán hà nội - công ty dịch vụ kế toán hà nội đã phát triển như thế nào - kế toán 247, dịch vụ kế toán, đào tạo kế toán, tin tức kế toán
"Nếu thế này, DN chúng tôi sẽ bị mất uy tín, không thể tiếp tục kinh doanh mặt hàng ôtô nhập khẩu và cũng không thể kinh doanh các mặt hàng khác vì bị cưỡng chế thuế, có thể phải phá sản ", ông Thức nói.

Theo vị giám đốc này, cơ quan Hải quan đã không thực hiện việc trì hoãn xác định trị giá tính thuế bằng cách thông báo tạm thời chấp nhận trị giá tính thuế do người khai báo Hải quan khai báo. Trong vòng 15 ngày kể từ ngày đăng ký tờ khai hàng hóa nhập khẩu, Hải quan không xác định trị giá tính thuế chính thức cho lô hàng và cũng không thông báo cho người khai hải quan về việc này để thực hiện nghĩa vụ thuế. Việc ra các thông báo thuế chính thức, cần được hiểu là sự chấp nhận của Hải quan. TECHNOIMPORT kiến nghị các cấp có thẩm quyền huỷ các quyết định truy thu thuế bổ sung mặt hàng ôtô nhập khẩu đối với DN.

Còn ông Phạm Vũ Đức - Giám đốc công ty TNHH Đức Hoà (Hà Nội) thì cho biết, DN ông cũng bị truy thu số tiền thuế nộp bổ sung cho hai chiếc xe Toyota Prado 4.0 là 977.454.000 đồng.

Hai chiếc xe trên do công ty Đức Hoà nhập với giá 21.000 USD/chiếc với điều kiện Standard (Xe với những tiêu chuẩn cơ bản phụ kiện đi theo không có gì, không có hệ thống định vị toàn cầu, không có hệ thống báo động, không có hệ thống điều khiển từ xa, không có đầu DVD...). "Ngày 24/12/2004, chúng tôi đã mở tờ khai tại Chi cục Hải quan khu vực I - Cục Hải quan Hải phòng và đã được chấp thuận, cho thông quan, không hề có ý kiến nhắc nhở hoặc lời cảnh báo gì về trị giá của hai chiếc xe này. Tại mặt sau tờ khai hải quan cũng được Chi cục I ghi rõ không điều chỉnh thuế, trị giá theo khai báo. Chúng tôi đã làm đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt. thuế VAT của lô hàng này và cũng đã được báo cáo quyết toán thuế năm 2004. Đến ngày 6 tháng 4/2005, chúng tôi có nhận được thông báo mời tham vấn về trị giá 2 xe ôtô nhập khẩu. Nhưng ngày 21/4/2005, chúng tôi nhận được công văn số 336 ngày và quyết định điều chỉnh giá tính thuế số 7334/QĐĐC theo mức trị giá mới là 34.500 USD/chiếc của Chi cục Hải quan khu vực I - Cục Hải quan Hải Phòng. Khả năng tài chính của công ty chúng tôi không thể đáp ứng, nộp số tiền thuế bổ sung cho hai chiếc xe là 977.454.000 đồng được. Chỉ còn một cách duy nhất là ngừng hoạt động xin giải thể phá sản doanh nghiệp", ông Đức phát biểu.

kế toán hà nội - công ty dịch vụ kế toán hà nội đã phát triển như thế nào - kế toán 247, dịch vụ kế toán, đào tạo kế toán, tin tức kế toán
Công ty TNHH Minh Đạo (Hải Phòng) cũng bị nộp bổ sung tổng số thuế là 4.364.527.380 đồng sau khi nhập khẩu qua cảng Hải Phòng 11 xe Toyota Parado hồi tháng 11 - 12/2004. Trước đó, khi nhập xe, DN này đã nộp cho Hải quan các loại thuế với tổng số 7.795.811.820 đồng.

Hải quan: Hãy coi như chuyện bình thường

Trả lời chất vấn của các DN, bà Bình An cho rằng, theo Luật Hải quan và Luật Xuất nhập khẩu, giá tính thuế với hàng xuất nhập khẩu được tính theo giá giao dịch thực tế trong một môi trường cạnh tranh bình thường, không có các mối quan hệ tác động. Ở đây, nhằm giảm số thuế phải nộp, các DN trên đã khai báo với Hải quan số tiền thanh toán trên hợp đồng thấp hơn nhiều so với giá trị thực của hàng hoá (theo điều tra của Hải quan). Chính vì thế mà sau một thời gian điều tra, Hải quan công bố truy thu số thuế còn thiếu (nếu tính theo đúng gía trị thực của các lô hàng đã nhập).

Bà An khẳng định: "Tổng cục Hải quan đã có thông tin từ các DN nước ngoài, Hải quan các nước, tình báo Hải quan... để tìm bằng chứng về sự không chính xác trong giá trị hợp đồng của các DN. Ví dụ như xe Prado 4.0, DN khai báo với Hải quan bán với giá 70.000 USD/chiếc, nhưng người mua cho biết đã mua của DN với giá cao hơn nhiều. Qua sự hợp tác với Hải quan HongKong, Nhật Bản, các hãng ôtô, Cục cảnh sát kinh tế... chúng tôi phát hiện các DN nhập khẩu khai giá không đúng quy định. Có những hợp đồng được khai báo giá tính thuế là 21.000 USD, nhưng thực chất giá mua lên tới 34 - 36.000 USD. Còn có cả chuyện một số DN ký hợp đồng mua xe với những công ty đã giải thể từ rất lâu ở HongKong rồi. Những thông tin chúng tôi thu được cho thấy giá thực chất các anh nhập về cao hơn nhiều. Chúng tôi sẽ làm việc với từng DN".

Tuy nhiên, bà Bình An cũng thừa nhận rằng, việc áp thuế theo GATT tại Việt Nam hoàn toàn mới. Những bước làm việc của chúng tôi có thể chưa hoàn toàn phù hợp và còn phải điều chỉnh nữa cho quen với môi trường hội nhập.

kế toán hà nội - công ty dịch vụ kế toán hà nội đã phát triển như thế nào - kế toán 247, dịch vụ kế toán, đào tạo kế toán, tin tức kế toán
"Theo luật Thuế XNK, thời hạn truy thu thuế được xê dịch trong vòng 5 năm, tức là trong vòng 5 năm sau đó, cơ quan Thuế, Hải quan phát hiện DN có hiện tượng gian lận thì có quyền xác định lại cho đúng và nếu DN sai có thể bị phạt số tiền gấp 5 lần thuế đã nộp", bà Bình An nói.

Theo Tổng cục Hải quan, ở các nước, khi áp dụng GATT, cơ quan Nhà nước và DN cũng thường xuyên có tranh cãi và sau đó là sự điều chỉnh dần về chính sách. "Quy định này thực sự rất mới với Việt Nam và không chỉ ở Việt Nam mới nổ ra tranh cãi như vậy". Theo bà An, các DN tại Việt Nam cũng nên coi chuyện tranh cãi, điều chỉnh lại các quy định là bình thường và đó cũng là một thách thức khi hội nhập.

Hồi kết chưa ngã ngũ

Đồng tình với bà Bình An, rằng quy định này thực sự rất mới ở Việt Nam, nhưng ông Bùi Huy Thức cũng cho rằng, chính vì mới nên độ chính xác của những mức thuế đưa ra là không thể tuyệt đối. Ông băn khoăn, liệu các quy định về tham vấn giá tính thuế có phải là một trong những "hậu kiểm" của Hải quan không và thời hạn truy thu thuế liệu có được kéo dài tới 5 năm trong khi theo văn bản hướng dẫn, Hải quan phải trả lời DN về thuế các lô hàng chỉ sau 5 ngày.





kế toán hà nội - công ty dịch vụ kế toán hà nội đã phát triển như thế nào - kế toán 247, dịch vụ kế toán, đào tạo kế toán, tin tức kế toán
Ông Bùi Trọng Thức: "DN chúng tôi gần như ngừng làm việc cả tháng nay".


Ông Thức mong muốn, "ngành Hải quan nên đảm bảo được tinh thần tốt đẹp của tham vấn, tức là phải định hướng được cho DN, kịp thời, ổn định và rõ ràng. Theo tôi Hải quan làm chưa đầy đủ và kịp thời khiến DN ngộ nhận rằng mình đã làm đúng. Nếu ngay khi nhập hàng, tham vấn nói sai, chúng tôi sẵn sàng thay đổi kế hoạch và định hướng kinh doanh lại ngay. Nhưng Hải quan không nói, chúng tôi làm sao biết, đến khi mọi việc xong xuôi mới nói, thì chúng tôi biết làm sao...?"

Lợi nhuận kinh doanh, theo ông Thức, với 1 xe ôtô nhập về chỉ lãi khoảng 400-500 USD. Nhưng bây giờ, nếu tính cả 45 xe thì DN ông Thức bị truy thu thuế gần 13 tỷ. Không DN nào chịu nổi 1 gánh nặng quá sức như vậy. Tôi không thể nộp nổi một số tiền như thế. Công ty tôi gần 200 con người tháng nay phải dừng làm việc vì "quả bom" thuế treo lơ lửng trên đầu... ông Thức bức xúc giải thích.

Về phía mình, ngành Hải quan cũng chưa "chịu". Bà Bình An trả lời: "Có thể cách làm của chúng tôi chưa phù hợp, nhưng chúng tôi sẽ xem xét lại và chấn chỉnh. Chúng tôi sẽ mời từng DN đến và đưa chứng cứ ra cho các anh thấy. Chúng tôi sẽ chỉ tính thuế trên giá trị thanh toán trong môi trường cạnh tranh bình đẳng. Nếu chúng tôi thu của DN cao hơn, nhất định sẽ phải trả lại, phải tính thêm cả lãi ngân hàng nữa. Còn các anh chị, nếu làm sai sẽ phải nộp phạt gấp nhiều lần. Thẩm quyền này (điều tra và truy thu thuế) thuộc cơ quan Hải quan, chúng tôi đã và sẽ làm".

kế toán hà nội - công ty dịch vụ kế toán hà nội đã phát triển như thế nào - kế toán 247, dịch vụ kế toán, đào tạo kế toán, tin tức kế toán
"Tôi cưỡng chế anh sai, tôi sẽ mất chức. Còn nếu anh chứng minh được giá đó sai, nếu anh trung thực và bình đẳng... thì không phải sợ. Chúng tôi sẽ chứng minh cho các anh thấy, cái này anh mua của ai, giá bao nhiêu. Chúng tôi chỉ cố gắng để tìm ra giá trị thực của mặt hàng này trong môi trường kinh tế bình thường là như thế nào và để truy thu tốt cho nguồn thu của Nhà nước", bà An nói.

Hội nghị dù đã diễn ra trong suốt buổi sáng, nhưng những vướng mắc của DN và những giải đáp từ phía cơ quan Hải quan đều chưa thoả đáng. Phía Hải quan cho biết sẽ điều tra thêm và sẽ mời từng DN lên làm việc. Phía DN cho rằng, không lấy đâu ra tiền để nộp số thuế quá lớn.



Tạm thời "bình ổn" tình hình, ông Phạm Gia Túc - Tổng thư ký VCCI - đề xuất rằng, Tổng cục Hải quan trước mắt chưa truy thu và cưỡng chế số tiền thuế trên với 23 DN ôtô, xe máy khi chưa công bố đầy đủ thông tin điều tra. Còn các DN, cũng phải cam kết với Hải quan là không gian lận. Nếu Thanh tra Hải quan phát hiện có gian lận thì các DN, ngoài việc nộp thuế truy thu, còn phải chịu trách nhiệm theo Bộ luật Hình sự.